നിരപരാധികളായ നൂറുകണക്കിന് സബ് പോസ്റ്റ് മാസ്റ്റര്മാര് ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട, ബ്രിട്ടനിലെ ഏറ്റവും വലിയ നീതിനിഷേധം എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ട ഹൊറൈസണ് ഐടി തട്ടിപ്പ് കേസില് വര്ഷങ്ങള്ക്ക് ശേഷം ഇരകള്ക്ക് നീതി ലഭ്യമാക്കണം എന്ന മുറവിളി വ്യാപകമായി ഉയരുകയാണ്. ഹൊറൈസണ് ഐടി സിസ്റ്റത്തിലെ ഗുരുതര വീഴ്ചകളാണ് നിരപരാധികളായ ജോലിക്കാരെ കുറ്റവാളികളാക്കി മാറ്റിയത്. ബ്രാഞ്ചുകളില് നിന്നും പണം കാണാതായെന്ന് സോഫ്റ്റ്വെയര് വിധിച്ചതിന്റെ പേരിലാണ് നൂറുകണക്കിന് സബ് പോസ്റ്റ്മാസ്റ്റര്മാര്ക്ക് ക്രിമിനല് ശിക്ഷ ലഭിച്ചത്.
എന്നാല് പിന്നീട് എഇരകള് നടത്തിയ നിരന്തരമായ നിയമ പോരാട്ടത്തിന്റെ ഫലമായി 1999 മുതല് 2015 വരെ വിധിച്ച ശിക്ഷകളില് കേവലം 93 കേസുകളില് മാത്രമാണ് കുറ്റങ്ങള് റദ്ദാക്കിയത്. ഈ തട്ടിപ്പ് നിരവധി പേരെയാണ് വഴിയാധാരമാക്കിയത്. വിവാഹബന്ധങ്ങള് തകര്ന്നു, കുടുംബങ്ങളില് പ്രശ്നങ്ങള് സൃഷ്ടിച്ചു, മാനസികവും, ശാരീരികവുമായ രോഗങ്ങള് നല്കി, നാല് പേരുടെ ആത്മഹത്യകള്ക്ക് വരെ വഴിവെച്ചു. ഈ ദാരുണ സംഭവത്തിന്റെ ജീവിക്കുന്ന ഒരു രക്തസാക്ഷിയാണ് ഇന്ത്യക്കാരിയായ സബ് പോസ്റ്റ്മിസ്ട്രസ് സീമ മിശ്ര. തന്റെ രണ്ടാമത്തെ കുഞ്ഞിന്റെ ജനന ശേഷം എട്ടാഴ്ച ഗര്ഭിണിയായിരിക്കെ ആയിരുന്നു അവര് 15 മാസത്തെ ജയില് ശിക്ഷ അനുഭവിച്ചത്. താന് ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ടതിന് പിന്നിലെ അന്വേഷണ സംഘത്തെ അഭിനന്ദിച്ച മുന് പോസ്റ്റ് ഓഫീസ് ബോസ്, ഇപ്പോള് തന്നോട് നടത്തിയ ക്ഷമാപണം നിരസിച്ചിരിക്കുകയാണ് അവര്.
2010-ല് സഹപ്രവര്ത്തകര്ക്ക് അയച്ച ഇമെയിലിലാണ് അന്നത്തെ മാനേജിംഗ് ഡയറക്ടര് ഡേവിഡ് സ്മിത്ത് 'പ്രതികള്ക്ക്' ശ്ിക്ഷ വാങ്ങിക്കൊടുത്തതിന് സഹപ്രവര്ത്തകരെ അഭിനന്ദിച്ചത്. എന്നാല് ഇപ്പോള് തിരിഞ്ഞുനോക്കുമ്പോള്, അവരുടെ ശിക്ഷയെ തുടര്ന്നുള്ള തന്റെ ഇമെയില് മോശമായിപ്പോയി എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഇതിനെ തുടര്ന്നാണ് മിശ്രയോട് സ്മിത്ത് ക്ഷമാപണം നടത്തിയത്.
15 മാസത്തെ ജയില് ശിക്ഷ അനുഭവിക്കുന്നതിനിടെയാണ് സീമ മിശ്ര തന്റെ രണ്ടാമത്തെ കുഞ്ഞിനെ പ്രസവിച്ചത്. സീമ ബിബിസിയോട് പറഞ്ഞു: 'എനിക്ക് എങ്ങനെയാണ് മാപ്പ് സ്വീകരിക്കാന് കഴിയുക? അവര് എന്റെ 10 വയസ്സുകാരനോട് മാപ്പ് പറയണം, അവര് അവന്റെ ജന്മദിനത്തിലാണ് അവന്രെ അമ്മയെ ജയിലിലേക്ക് കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോയത്. ഞാന് എട്ടാഴ്ച ഗര്ഭിണിയായിരുന്നു. ഞാന് ക്ഷമാപണം സ്വീകരിച്ചിട്ടില്ല.'സീമ പറയുന്നു.
സറേയിലെ വെസ്റ്റ് ബൈഫ്ലീറ്റ് ഗ്രാമത്തിലുള്ള തന്റെ പോസ്റ്റ് ഓഫീസ് ശാഖയില് നിന്ന് 70,000 പൗണ്ട് മോഷ്ടിച്ചതിന് തെറ്റായി ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ടതിനെ തുടര്ന്നാണ് സീമയെ അവരുടെ മൂത്ത മകന്റെ പത്താം ജന്മദിനത്തില്് ബ്രോണ്സ്ഫീല്ഡ് ജയിലിലേക്ക് അയച്ചത്. നാലര മാസം മാത്രം ജോലി ചെയ്ത അവര് ചെയ്യാത്ത കുറ്റത്തിന് തടവില് കഴിയവെ രണ്ടാമത്തെ മകനെ പ്രസവിച്ചു.
മിസ്റ്റര് സ്മിത്തിന്റെ വിവാദ ഇമെയില് താന് മുമ്പ് കണ്ടിട്ടുണ്ടെന്നും അവര് ബിബിസിയോട് പറഞ്ഞു. 'ഇത് വീണ്ടും കാണുന്നത് എനിക്ക് കൂടുതല് ദേഷ്യം ഉണ്ടാക്കുന്നു,' അവര് കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു.
ഹൊറൈസണ് എന്ന തെറ്റായ കമ്പ്യൂട്ടര് സംവിധാനം അവരുടെ ബ്രാഞ്ചുകളില് നിന്ന് പണം നഷ്ടപ്പെട്ടതായി തോന്നിപ്പിച്ചതിനെത്തുടര്ന്ന് 1999-നും 2015-നും ഇടയില് മോഷണത്തിനും തെറ്റായ കണക്കെടുപ്പിനുമായി പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ട 700-ലധികം സബ്-പോസ്റ്റ്മാസ്റ്റര്മാരില് ഒരാളാണ് സീമ മിശ്ര. അവരെപ്പോലെ വലരും ശിക്ഷിക്കപ്പെടുകയും ജയിലിലേക്ക് അയക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. മറ്റു പലരും സാമ്പത്തികമായി തകരുകയും ജോലിയും കച്ചവടവും വീടും നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ചിലര് നീതിക്ക് വേണ്ടി കാത്തിരിക്കുന്നതിനിടെ മരിച്ചു.
തെറ്റായി ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട നൂറുകണക്കിന് ആളുകളുടെ പേരുകള് ജൂലൈയില് പ്രാബല്യത്തില് വരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്ന പുതിയ നിയമനിര്മ്മാണത്തിന് കീഴില് അവരുടെ പേരുകള് മായ്ക്കപ്പെടും. എന്നാല് സാമ്പത്തിക പരിഹാരത്തിന്റെ കാര്യത്തില്, ഇതുവരെ 37 പേര്ക്ക് മാത്രമാണ് പൂര്ണ്ണവും അന്തിമവുമായ നഷ്ടപരിഹാരം ലഭിച്ചത്.
സീമയുടെ ശിക്ഷാവിധിയെ തുടര്ന്നുള്ള തന്റെ ഇമെയില് നിയമ സംഘത്തിന് ഒരു അഭിനന്ദനം എന്നതായിരുന്നു. 'മികച്ച വാര്ത്ത. നന്നായി ചെയ്തു. ടീമിന് എന്റെ നന്ദി അറിയിക്കുക,' മിസ്റ്റര് സ്മിത്തിന്റെ 2010ലെ ഇമെയില് വാചകങ്ങളാണിവ.
എന്തുകൊണ്ടാണ് മിസ്സിസ് മിശ്രയുടെ ശിക്ഷ 'മികച്ച വാര്ത്ത' ആയതെന്ന് വ്യാഴാഴ്ച അന്വേഷണ അഭിഭാഷകനായ സാം സ്റ്റീവന്സിന്റെ ചോദ്യത്തിന്, മിശ്ര സ്മിത്ത് മറുപടി പറഞ്ഞു: 'ഇത് മനസ്സിലാക്കിയ രീതി കാരണം സീമ മിശ്രയോടും കുടുംബത്തോടും ഒരു ക്ഷമാപണം രേഖപ്പെടുത്താന് ഞാന് ആഗ്രഹിക്കുന്നു. എന്റെ കണ്ണിലൂടെയല്ലാതെ അവരുടെ കണ്ണുകളിലൂടെ നോക്കുമ്പോള് അത് കാര്യമായ അസ്വസ്ഥത ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കാമെന്ന് എനിക്ക് ഇപ്പോള് മനസ്സിലാകുന്നു. അതിന് ഞാന് ആത്മാര്ഥമായി ക്ഷമ ചോദിക്കുന്നു.'അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
2010-ല് സബ്പോസ്റ്റ്മിസ്ട്രസിന്റെ വിചാരണയ്ക്ക് മുമ്പ് ഹൊറൈസണ് ബഗിനെക്കുറിച്ച് അറിവുണ്ടായിരുന്നില്ലെന്ന് സ്മിത്ത് വാദിച്ചു. കൂടാതെ സീമ മിശ്രയെ പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യുമ്പോള് ഐടി സംവിധാനത്തിലെ പിഴവുകള് തപാല് ഓഫീസിന് അറിയാമായിരുന്നു എന്ന അവകാശവാദത്തില് താന് ഞെട്ടിപ്പോയെന്നും പറഞ്ഞു.
കംപ്യൂട്ടര് സിസ്റ്റത്തിന്റെ സമഗ്രതയെ കുറിച്ച് ഇസ്മയ് റിപ്പോര്ട്ട് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു അന്വേഷണം മൂടിവെക്കലാണെന്ന വാദങ്ങളും സ്മിത്ത് നിരസിച്ചു. 2010ല് പോസ്റ്റ് ഓഫീസില് ഫിനാന്സില് ജോലി ചെയ്ത റോഡ് ഇസ്മയ് തയ്യാറാക്കിയ റിപ്പോര്ട്ടിന്റെ സാരം, ഹൊറൈസണുമായി അടിസ്ഥാനപരമായ പ്രശ്നങ്ങളൊന്നുമില്ലെന്നായിരുന്നു.